W dniach 7-9 lipca 2017 r. w Radecznicy odbędą się uroczystości “Konspiracja w Klasztorze”, upamiętniające działalność II Inspektoratu Zamojskiego Armii Krajowej dowodzonego przez majora Mariana Pilarskiego ps. „Jar”.
Założeniem jest organizacja wydarzenia, które upamiętni lokalnych bohaterów, ale będzie też okazją do integracji środowiska patriotycznego z terenu Lubelszczyzny. Organizatorzy chcą nawiązać do historii klasztoru w Radecznicy, który w latach obu okupacji był domem dla żołnierzy polskiego podziemia, a teraz staje się miejscem, gdzie spotykają się patrioci z całej Polski.
W roku 2017 uroczystości upamiętniające II Inspektorat odbędą się po raz czwarty. Gdy w roku 2014 po raz pierwszy to wydarzenie zostało zorganizowane, Marian Pilarski i jego żołnierze byli zapomniani. Nie mówiono o Ich dokonaniach i życiorysach. O Ich odnalezieniu i pogrzebie, członkowie Komitetu “Konspiracja w Klasztorze” myśleli w kategorii marzenia, które być może spełni się za kilka lat, a być może nie spełni się w ogóle.
Dzisiaj, dzięki staraniom rodzin, ale przede wszystkim dzięki pracy Pana profesora Krzysztofa Szwagrzyka, pracowników IPN Lublin oraz ekipy poszukiwawczej, szczątki bohaterów zostały odnalezione i zidentyfikowane. Organizatorzy – strażnicy pamięci oraz rodziny żołnierzy czekają na Ich godny pogrzeb.
Lipcowe uroczystości są wydarzeniem cyklicznym i w tym roku są także okazją do zaproszenia wszystkich obecnych na uroczystą ostatnią drogę Bohaterów.
Organizatorami wydarzenia są: Stowarzyszenie Głos Bohatera we współpracy z Sanktuarium Św. Antoniego w Radecznicy, Stowarzyszeniem “Mokrelipie” oraz władzami samorządowymi. Głównym sponsorem jest Ministerstwo Obrony Narodowej.
Uroczystości zostały objęte patronatem honorowym prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, dr Jarosława Szarka.
PROGRAM
7 lipca PIĄTEK
Plac za Urzędem Gminy w Radecznicy
21:00 – Otwarcie uroczystości – z udziałem Żołnierza Wyklętego – mjr Zbigniewa Matysiaka ps. “Kowboj”
21:15 – Kino plenerowe – projekcja filmu “Wyklęty”
8 lipca SOBOTA
Plac za Urzędem Gminy w Radecznicy
Festyn Wojskowo – Rodzinny
– stoisko 2 Lubelskiej Brygady Obrony Terytorialnej
– stoisko 16 Batalionu Saperów z Niska
– stoiska z odzieżą patriotyczną i książkami
9:00 – Zawody strzeleckie o Puchar im. płk Mariana Pilarskiego ps. “Jar”
16:00 – Spotkanie z prof. Krzysztofem Szwagrzykiem i członkami ekipy poszukiwawczej IPN
18:00 – Inscenizacja historyczna działań oddziałów dowodzonych przez płk Mariana Pilarskiego
19:00 – Koncert patriotyczny (Andrzejkowe Nutki, Dorota Kruk, Kapela Turobińska, Forteca)
21:00 – Ognisko partyzanckie
9 lipca NIEDZIELA
Bazylika Św. Antoniego w Radecznicy
11:45 – Uroczysty przemarsz z placu za Urzędem Gminy do Klasztoru
12:00 – Uroczysta Msza Święta w intencji Polskiego Podziemia Niepodległościowego
– Ceremoniał Wojskowy (Hymn Narodowy, Apel Pamięci, Salwa Honorowa, złożenie wieńców)
– Przemówienia okolicznościowe
Marian Pilarski „Jar” (1902-1952) to kolejno: żołnierz Marszałka Piłsudskiego, uczestnik walk w obronie Lwowa i wojny polsko-bolszewickiej, obrońca Polski we wrześniu 1939 r. w Armii Polesie, Komendant Placówki AK Tyszowce, Komendant Obwodu Zamojskiego WiN i Inspektor Inspektoratu Zamojskiego WiN, wreszcie twórca i Inspektor II Inspektoratu Zamojskiego AK ze sztabem w klasztorze w Radecznicy.
Powstanie organizacji możemy datować na 1948 rok, kiedy to w klasztorze w Radecznicy odbyły się dwie uroczyste przysięgi. O działalności konspiracyjnej Pilarskiego wiedział Prowincjał Zakonu Bernardynów, o. Bronisław Szepelak. Żołnierze II Inspektoratu Zamojskiego AK budowali struktury i gromadzili broń z myślą o wybuchu III Wojny Światowej. Likwidowano zdrajców, szpicli oraz funkcjonariuszy UB, NKWD. Sporządzano plany sytuacyjne, rozmieszczenia wojsk polskich, radzieckich oraz ich uzbrojenia. Agitowano przeciwko powstawaniu spółdzielni produkcyjnych na wzór kołchozów.
Kierownictwo inspektoratu z mjr Marianem Pilarskim na czele, zostało aresztowane 12 kwietnia 1950 r., a 20 czerwca nastąpiła tak zwana druga kasata klasztoru w Radecznicy. Zakonnicy zostali aresztowani, a klasztor i gimnazjum zamknięto.
W październiku 1951 roku po procesie pokazowym przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Lublinie zapadły surowe wyroki. Na czterokrotną karę śmierci został skazany mjr Marian Pilarski ps. “Jar”. Najwyższy wymiar kary zasądzono także w stosunku do ppor. Stanisława Biziora ps. “Eam”. Pozostali zostają skazani na długoletnie więzienia, m.in. zakonnicy: Prowincjał o. Bronisław Szepelak, o. Wacław Płonka ps. “Czarny”, o. Hugolin Ryba ps. “Robak”. Wyroki śmierci na Marianie Pilarskim i Stanisławie Biziorze zostały wykonane na Zamku Lubelskim 4 marca 1952 roku.
II Inspektorat Zamojski Armii Krajowej, jak mówi jeden z historyków: „był prawdopodobnie największą i najsilniejszą liczebnie inicjatywą konspiracyjną po 1947 r. To fenomen organizacyjny i społeczny, o którym powinniśmy pamiętać. To się w innych miejscach w Polsce nie zdarzyło”.
