Historia? Wszystko to, co zdarzyło się jakiś czas temu… wieki temu, lata temu, wczoraj a nawet chwilę po postawieniu kropki na końcu tego zdania. Wszystko to już historia. Czy ona jest nauczycielką życia, jaką ci ona jest nauczycielką ani też, co z nas za uczniowie, pisać nie będziemy.
Mając świadomość, że jesteśmy częścią tej historii, że współtworzymy ją i jesteśmy za nią odpowiedzialni jako biblioteka przede wszystkim pozyskujemy i udostępniamy literaturę. Organizujemy także projekcje, prelekcje, wykłady, koncerty i spotkania, których celem jest przywoływanie i utrwalanie pamięci o Ludziach, Miejscach i Wydarzeniach – ze szczególnym akcentem na Tutaj.
W 2022 roku przypada 80. rocznica masowych wysiedleń ludności Zamojszczyzny (Aktion Zamość) oraz 80. rocznica Bitwy pod Wojdą (30.12.1942) – jednego z pierwszych powstańczych zrywów Zamojszczyzny przeciwko okupantowi niemieckiemu. Bohaterami naszego projektu byli Róża i Jan Zamoyscy oraz Dzieci i wszyscy mieszkańcy Zamojszczyzny, którym przyszło żyć w czasie niemieckiej okupacji. Hasło przewodnie wydarzenia „Wolność pod Skrzydłami Anioła Dobroci” nawiązuje do uratowania przed śmiercią przez małżonków Zamoyskich blisko 500 dzieci.
Głównym założeniem projektu było przypomnienie losów Dzieci Zamojszczyzny, postaci Róży Zamoyskiej „Anioła Dobroci”, która wspólnie z mężem Janem Zamoyskim uratowała od zagłady kilkaset małych istnień. Wydarzenie było okazją do przybliżenia tragicznych dat w historii Zamojszczyzny – losu dzieci, kobiet i mężczyzn i ich walki o wolność i niepodległość. II wojna światowa, choć coraz odleglejsza w czasie, wciąż bliska jest pamięci osób, które jej bezpośrednio doświadczyły. Uważamy, że kolejnym pokoleniom okres ten powinien być stale przypominany. Wolność bowiem nie jest nam dana na zawsze. Pielęgnowanie wolności to pielęgnowanie pamięci.
Projekt IV Biblioteczne Spotkania z Historią „Wolność pod skrzydłami Anioła Dobroci” został zrealizowany w przestrzeni „Miasta Idealnego” na Rynku Wodnym w Zamościu dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Rządowego Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.
Dzięki pozyskanym środkom i zaangażowaniu wielu osób i instytucji w dniach 20-21 sierpnia 2022 roku na Rynku Wodnym w Zamościu odbyły się wydarzenia przypominające o ważnych w historii Zamościa i Zamojszczyzny postaciach.
20 sierpnia z koncertem „Dźwięki Wolności” solo a capella wystąpił Adam Strug. Niosły się te dźwięki w przestrzeni miasta na tyle doniośle, że wielu przechodniów przystając na chwilę, zostawała do końca koncertu. To była bardzo refleksyjna sobota. Sprzętowo wsparli nas bracia Franciszkanie z zespołu Pokój i dobro. Przed koncertem pokaz układania bukietów z wykorzystaniem róż pozyskanych od sponsorów przeprowadził mistrz florysta Piotr Marzec, właściciel kwiaciarni. Piękne bukiety na ukwiecenie ołtarza przekazaliśmy siostrom Franciszkankom Misjonarkom Maryi z Łabuń.
21 sierpnia odbył się panel dyskusyjny, w którym udział wzięli: Beata Kozaczyńska, doktor nauk humanistycznych z Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Autorka książek, m.in. Losy dzieci z Zamojszczyzny wysiedlonych do powiatu siedleckiego w latach 1943-1945, Ocalone z transportów Dzieci Zamojszczyzny, Losy dzieci wysiedlonych z Zamojszczyzny do dystryktu warszawskiego 1942-1945, Nie było kiedy płakać, Byliśmy w transportach Dzieci Zamojszczyzny. Autorka wystaw historycznych: „Ocalone z transportów Dzieci Zamojszczyzny” oraz „Dzieci Zamojszczyzny: historie prawdziwe/The Children of the Zamosc region true stories”. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Agnieszka Jaczyńska, absolwentka Wydziału Humanistycznego UMCS, nauczyciel historii Zespół Szkół Społecznych im. Unii Europejskiej, autorka wydanego przez IPN albumu Sonderlaboratorium SS. Zamojszczyzna „pierwszy obszar osiedleńczy w Generalnym Gubernatorstwie”, laureatka nagrody im. Marii Wawrykowej, Anna Rudy, redaktor Tygodnika Zamojskiego, laureatka XVIII Konkursu Narodowego Banku Polskiego im. Władysława Grabskiego, współautorka albumu „Czar starej fotografii z albumów Róży i Jana Zamoyskich” i Maria Rzeźniak przewodnik turystyczny po Zamościu i Roztoczu, Roztoczańskim Parku Narodowym, wieloletnia kustosz Muzeum Zamojskiego, przewodnicząca Koła Przewodników Terenowych PTTK im. Róży i Jana Zamoyskich. Dyskusję prowadził dr Łukasz Kot, redaktor Katolickiego Radia Zamość. Absolwent politologii na UMCS. Przewodniczący Zarządu Okręgowego Stowarzyszenia Civitas Christiana, Animator Kultury Zamościa.
Wydarzeniom towarzyszyły: Wystawa na bazie materiałów zgromadzonych przez dr Beatę Kozaczyńską i zasoby Książnicy Zamojskiej zwiedzana indywidualnie i grupowo m.in. przez młodzież z Zespołu Szkół Ponadpodstawowych Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi im. Dzieci Zamojszczyzny w Zamościu. Odbył się również kiermasz książki używanej oraz akcja charytatywna „Róże dla róży” (kwiaty żywe i rękodzieło oraz pyszne ciasta) na rzecz Hospicjum Santa Galla w Łabuńkach Pierwszych. Zebraliśmy 2485, 23 zł. Dziękujemy wszystkim Darczyńcom – mieszkańcom, turystom, uczestnikom IV Bibliotecznych spotkań z historią „Wolność pod skrzydłami Anioła Dobroci”, którzy wsparli naszą akcję.
W akcję zaangażowały się Kwiaciarnia Piotr Marzec, Centrum Kwiatowe, Avalanche+ Roses, SIGMA International (Poland), Stowarzyszenie Kobiet na rzecz promocji i rozwoju środowisk lokalnych 28+, Stowarzyszenie Zamojski Uniwersytet Trzeciego Wieku, Klub Seniora „KALINA” Skaraszów, Klub seniora „Susełek” w Hubalach oraz Panie z zespołu Roztoczanki.
W ramach wydarzenia złożyliśmy również bukiety róż w miejscach pamięci – Przy pomniku Dzieci Zamojszczyzny (ul. Akademicka), przy Tablicy Pamięci (ul. Grodzka), w celi Pamięci na Zamojskiej Rotundzie oraz przy pomniku pamięci Mieszkańców Zamojszczyzny w miejscu obozu przesiedleńczego (ul. Piłsudskiego).
Patronat medialny nad wydarzeniem objęli TVP 3 Lublin Polskie Radio Lublin Katolickie Radio Zamość Nowy Kurier Zamojski Kronika Tygodnia Skafander Gazeta Akademicka i roztocze.net Regionalny Dziennik Internetowy był z nami także Bogdan Nowak redaktor dziennika Kurier Lubelski
Dziękujemy wszystkim Bardzo Serdecznie za udział, za wsparcie, dobre słowo, uśmiech i czas poświęcony tym ważnym naszym zdaniem tematom!
Biblioteczne Spotkania z Historią były wydarzeniem towarzyszącym Zamojskiemu Festiwalowi Filmowemu „Spotkania z historią”. Zadanie dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Rządowego Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.
Autorzy projektu:
Justyna Matyjasek
Barbara Grabowska
Piotr Piela
Książnica Zamojska im. Stanisława Kostki Zamoyskiego
