Zakładamy, że lubicie czytać
Książnica Zamojska posiada imponującą kolekcję zakładek książkowych, ok. 1600 egzemplarzy. Zbiór tworzony jest od 10 lat. Pierwsze zakładki przywiezione zostały z 13. Targów Książki w Krakowie. Z biegiem lat eksponatów przybywało. Przywożone były z wycieczek, z wyjazdów szkoleniowych, konferencji itp. Zbiory były kilkakrotnie eksponowane, co było okazją do pozyskania ciekawych eksponatów. W ostatnim czasie firmy zupełnie nie związane z książką, biblioteką czy literaturą sięgają po tę formę promocji, dbając o to, by dystrybucja tychże materiałów odbywała się w bibliotece. Na ten pomysł wpadło RADIO TAXI czy drukarnia Fastgraw.
Zakładki z naszej kolekcji wykonane są z różnych materiałów, głównie z papieru, ale są też plastikowe, skórzane, metalowe, drewniane, wykonane z papirusu, filcu, folii czy kliszy fotograficznej. Część jest zrobiona własnoręcznie przez czytelników.
Eksponaty można podzielić tematycznie. Najwięcej zakładek to te, które promują literaturę. Wydawcy dbają o to, by książka posiadała własną zakładkę. Mówi się, że zakładka to biżuteria książki. Pokaźny zbiór to zakładki promujące wydawnictwa, antykwariaty, księgarnie, portale księgarskie. Spora część informuje o istnieniu i działalności bibliotek. Na zakładach pojawiają się hasła akcji promujących czytelnictwo, np. „Czytamy najciekawsze książki pisarzy radzieckich” (zakładka została wydana w roku 1971), „Czytam w podróży Herberta”, czy też „Mamo, tato poczytaj mi dziś wieczorem”. Mnóstwo zakładek promuje wydarzenia związane z książką, np. obchody Tygodnia Bibliotek, Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich, Nocy Bibliotek, Narodowego Czytania, organizację festiwali literackich, gier miejskich, licznych projektów ministerialnych, działalność klubów dyskusyjnych. Całkiem bogaty zbiór wydała Fundacja ABC XXI, promując akcję Cała Polska Czyta Dzieciom. Są w kolekcji zakładki promujące szkolnictwo, np. ofertę szkoły językowej Helen Doron, czy też szkoły muzycznej Yamaha. Poprzez zakładki reklamują się liczne wydawnictwa, np. Norbertinum, Wydawnictwo Sejmowe, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, jak również inne instytucje prowadzące działalność edytorską, m.in. Instytut Pamięci Narodowej. Zebraliśmy mnóstwo zakładek stanowiących pomoce szkolne, na których zamieszczono tabliczkę mnożenia, wzory matematyczne, chemiczne, fizyczne, liczne ciekawostki z dziedziny geografii, biologii, astronomii. Na zakładce promowana jest sztuka, tematyka religijna. Reklamują się firmy farmaceutyczne i kosmetyczne. Banki zachęcają do skorzystania z kredytu, Firmy ubezpieczeniowe udzielają upustów, hotele, uzdrowiska, gospodarstwa turystyczne zapraszają do aktywnego wypoczynku. Liczne fundacje proszą o przekazanie 1%. Promowane są akcje społeczne, np. adopcja psów. Zachwalają swoją ofertę media. A wszystko to na małej zakładce książkowej.
Wśród posiadanych eksponatów wyróżnia się zbiór regionalny, bogaty zarówno pod względem formy, jak i treści. Największy to oczywiście nasze biblioteczne egzemplarze. Jedna z informacyjnych zakładek zawiera jeszcze adres – Pereca 14 oraz spis 12 filii Powiatowej i Miejskiej Biblioteki w Zamościu. Jedenaście edycji akcji czytelniczo-edukacyjnej „Czytam i rysuję z energią” przyniosło efekt w postaci jedenastu edycji zakładek związanych z promocją bezpiecznego użytkowania energii elektrycznej, jak też promocji organizatora i sponsora. Kolejne projekty realizowane w ramach Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przyniosły podobny efekt. Promowaliśmy w ten sposób projekty: „PoCiąg do czytania”, „Czytam, bo lubię”, „Zaczytani młodociani”, „Uzależnieni od czytania”, „Rozczytane miasto”. Poprzez zakładki promowane były projekty realizowane przez Centrum Informacji Ekologicznej Książnicy Zamojskiej. Ponadto zakładki powstające w Książnicy promowały programy realizowane ze środków MKiDN , m.in. projekt „Od zachwytu światem teatru do fascynacji literaturą”. Mamy ciekawą kolekcję zakładek powstających w bibliotekach działających w naszym regionie, z czego najwięcej wytworzyła Biblioteka Gminy Zamość. Okazją były obchody Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich w 2008 r., obchody X Ogólnopolskiego Tygodnia Czytania Dzieciom w 2011 r., 10-lecie działalności Dyskusyjnego Klubu Książki w BPDZ w Mokrem, przypadające w 2019 r., udział w Narodowym Czytaniu, także w ubiegłym roku. Placówka ta edytowała również zakładkę informacyjną po przeniesieniu biblioteki gminnej z Sitańca do Mokrego. Swoją zakładkę opracowała Biblioteka Gminy Adamów z okazji 70. rocznicy założenia tej placówki. Posiadamy również zakładki z WBP Lublin oraz bibliotek województwa lubelskiego, m.in. ze Świdnika, Trawnik, Puław, Bychawy. W ciekawy sposób reklamuje się zamojski Ogród Zoologiczny. Obok informacji o godzinach otwarcie, prezentuje zdjęcia egzotycznych zwierząt. Mamy zakładki czterech szkół, tj. Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego w Biłgoraju oraz Szkoły Podstawowej w Łabuniach, wydanej w ramach akcji „Jestem absolwentem”, Szkoły Podstawowej nr 4 i Szkoły Podstawowej nr 6. Kilka zakładek promuje działalność Młodzieżowego Domu Kultury w Zamościu, jedna inicjatywę Zamojskiego Domu Kultury. Posiadamy zakładkę z zabytkami Zamościa współfinansowaną przez Unię Europejską zaopatrzoną w hasło „Zamość – twierdza otwarta”. Inne atrakcje miasta promowane są przez fotografie Marka Jawora oraz Jerzego Cabaja. Posiadamy w swoich zbiorach interesującą kolekcję siedmiu zakładek przygotowanych przez Wydawnictwo Maki z Lublina zawierające legendy zamojskie ozdobione na odwrocie ilustracjami Izabeli Madei. Mamy również serię zakładek Roztoczańskich, promujących Roztocze oraz poszczególne parki krajobrazowe, jak też atrakcje turystyczne Gminy Krynice, czy też zakładkę wydaną prze Gminę Łabunie. Pozyskaliśmy zakładki z Muzeum w Kozłówce, Regionalnej Izby Pamięci w Wysokiem oraz serię wydaną przez GOK w Hrubieszowie z siedzibą w Wołajowicach, promującą wioski tematyczne gminy Hrubieszów, np. Wioskę Gotów. Temat agroturystyki reprezentowany jest przez „Sarmatówkę” z Lipowca k/ Zwierzyńca. Zamojski biznes reprezentuje firma RADIO TAXI.
Osobliwą kolekcję stanowią przedmioty, pozostawione w książkach przez czytelników, stosowane jako zakładki. To dokumenty, wycinki prasowe, pocztówki, przyrządy geometryczne, grzebyki, karty, plakietki, zdjęcia… Ale to już materiał na oddzielny tekst.
Czytelników z podobną pasją kolekcjonerską zapraszamy do Biblioteki dla Dzieci i Młodzieży. Chętnie wymienimy się zbiorami wieloegzemplarzowymi.
Joanna Kołtun
Fot. Piotr Piela
Książnica Zamojski
