Książnica Zamojska podsumowując miniony rok zanotowała wzrost liczby rejestrowanych czytelników w stosunku do lat poprzednich. Czytelnicy tj. osoby, które przychodzą do bibliotek i wypożyczają zbiory do domu w 2022 roku stanowili 18,1% wszystkich mieszkańców Zamościa. W całej sieci bibliotecznej Książnica Zamojska zarejestrowała ogółem 11 258 czytelników. Jest to więcej niż w dwóch poprzednich latach ale mniej niż w 2019 roku kiedy to wskaźnik rozczytania wynosił 19 %.
Poza książkami wypożyczanymi „na zewnątrz” sporo osób korzysta z czytelni bibliotecznej „na miejscu” (książek, czasopism, zbiorów specjalnych) lub poszukuje informacji w sieci Internet lub w bazach udostępnianych w bibliotece. W 2022 roku zarejestrowaliśmy ogółem 80 310 odwiedzin czytelniczych, co w porównaniu z dwoma poprzednimi latami stanowi wzrost o ponad 13%.
Jaka jest przyczyna problemów z odbudowaniem wskaźników wypożyczeń osiąganych w latach sprzed pandemii? Ubywa mieszkańców, w tym czytających. Mam tu na myśli osoby wyjeżdżające z Zamościa na stałe, jak również odnotowane zgony szczególnie osób starszych. Jeśli chodzi o liczbę udostępnionych zbiorów, czyli tzw. wypożyczeń w całej sieci zarejestrowano ich 219 428, co oczywiście robi pewne wrażenie. Nie mniej istotne wydaje się też doposażenie w zbiory (m.in. ze środków MKiDN) bibliotek szkolnych, a także zwiększająca się z roku na rok lista lektur dostępna online w domenie publicznej.
Coraz większą popularnością cieszą się kody LEGIMI, czyli kody dostępu do e-booków (tzw. wirtualnej wypożyczalni książek) i inne zdalne (płatne) usługi dostępu do książek. Odpowiedzią Książnicy Zamojskiej na to czytelnicze novum jest zwiększenie liczby oferowanych dla czytelników kodów w abonamencie czytelniczym na 2023 rok. Dotychczas biblioteka w Zamościu, średnio w skali miesiąca miała do rozdania ok. 60 kodów w 2021 roku i 77 w 2022. W roku bieżącym biblioteka zwiększyła tę pulę do 90 kodów. „Kody rozdajemy zainteresowanym czytelnikom, a tych jest coraz więcej. Legimi- platforma książki elektroniczneji e-booków na smartfony czy czytniki dostępna jest dla zarejestrowanych czytelników biblioteki, czyli takich, którzy przynajmniej raz w roku wypożyczą książkę „na zewnątrz”. Jeden kod wystarcza na jeden miesiąc, a za jego pomocą możemy ściągnąć kilka pozycji książkowych. Zdarzają się przypadki czytelników, którzy zapisali się do biblioteki tylko po to aby skorzystać z kodów Legimi” mówi Halina Zielińska zastępca dyrektora Książnicy Zamojskiej.
Systematyczne uzupełnianie zasobów biblioteki również w książkę tradycyjną uzależnione jest od możliwości finansowych w tym również od pozyskanych środków zewnętrznych (dotacji ministerialnej w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa). W tym miejscu warto podkreślić, że kwota dotacji zależna jest od liczby zarejestrowanych w bibliotece czytelników i liczby wypożyczeń. Stąd apel do mieszkańców miasta i powiatu – zapisujmy się do bibliotek, wypożyczajmy książki, bo to ma ogromy wpływ – na liczbę nowości, które pojawią się w zbiorach naszych bibliotek. „Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła” to cytat z Noblistki Wisławy Szymborskiej. Bieżący rok został przez Sejm RP ustanowiony jej rokiem. Inny Noblista Henryk Sienkiewicz zanotował „Gdy się ktoś zaczyta, zawsze się czegoś nauczy, albo zapomni o tym, co mu dolega, albo zaśnie – w każdym razie wygra”. Wygrajmy razem – czytajmy!
Działania biblioteki nie skupiają się jedynie na gromadzeniu i udostępnianiu zbiorów. Wiadomo to nie od dziś. Biblioteki są organizatorami wielu wydarzeń kulturalnych zarówno w swoich siedzibach, jak i w przestrzeni miasta. W 2019 roku sieć bibliotek zorganizowała 1029 wydarzeń, rok później o 669 mniej. Ponad sześćdziesięcioprocentowy spadek obrazuje skalę ograniczeń związanych z pandemią. W 2022 roku odbyły się 623 wydarzenia, co stanowi blisko 40-procentowy wzrost liczby kulturalnych inicjatyw w stosunku do 2021 roku. Wzrosła również o ponad 30% liczba uczestników tychże wydarzeń do 13 110 osób przy niemal dziesięciu tysiącach w 2021, aczkolwiek daleko jeszcze do ponad dwudziestotysięcznej widowni z 2019 roku. To co uda nam się zorganizować w bieżącym roku jest również uzależnione od środków finansowych i otrzymanych dotacji zewnętrznych oraz odbiorców. Biblioteka zaprasza serdecznie na Kamienną i każdą z sześciu filii.
Biblioteka w sieci
Zamknięcie i ograniczenie funkcjonowania bibliotek w latach 2020-2021 przyczyniło się do spadku wyników czytelniczych. W 2020 w sieci bibliotek Książnicy Zamojskiej odnotowano 702 dni całkowitego zamknięcia, co jest porównywalne z zamknięciem 2 placówek bibliotecznych na okres całego roku. W 2021 były to 372 dni – porównywalne do całkowitego wyłączenia na ponad rok jednej filii bibliotecznej. W tym jednak trudnym czasie biblioteka rejestrowała wzrost zainteresowania zbiorami udostępnianymi w Bibliotece Cyfrowej Książnicy Zamojskiej. Odwiedziny w BC były wówczas prawie dwukrotnie większe niż przed 2020 rokiem, zaś liczba wyszukiwań i wyświetlonych publikacji osiągała ponad 50-procentowy wzrost. Idąc za stwierdzeniem, iż „w przyrodzie musi być równowaga” wraz ze wzrostem w 2022 roku liczby tzw. „czytelników stacjonarnych” zmniejszyła się z 4 303 rejestrowanych w 2021 roku do 3 749 liczba odwiedzin w Bibliotece Cyfrowej.
