Prawnik opowiada…
Przedawnienie długu
Czym jest przedawnienie?
Przedawnienie jest instytucją prawa cywilnego, dzięki której można uchylić się od obowiązku zaspokojenia roszczenia. Wraz z upływem określonego w ustawie terminu możliwość dochodzenia roszczeń przed sądem zostaje ograniczona. Zgodnie z art. 117 k.c. przedmiotem przedawnienia mogą być wyłącznie cywilnoprawne roszczenia majątkowe. Tym samym nie podlegają przedawnieniu:
- roszczenia niemające charakteru cywilnoprawnego (na przykład roszczenia procesowe, czy administracyjnoprawne)
- uprawnienia cywilnoprawne – nie podlegają zatem przedawnieniu prawa podmiotowe bezwzględne (np. prawo własności), ani uprawnienia kształtujące (np. uprawnienie do wypowiedzenia umowy)
- roszczenia niemajątkowe (np. roszczenia, które służą ochronie dóbr osobistych).
Wyjątkowo, na podst. art. 223 § 1 k.c. przedawnieniu nie ulega roszczenie windykacyjne dotyczące nieruchomości (o wydanie nieruchomości – art. 222 § 1 Kodeksu cywilnego) i roszczenie negatoryjne dotyczące nieruchomości (o zaniechanie naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, na przykład poprzez tak zwane immisje – art. 222 § 2 Kodeksu cywilnego).
Aby móc uchylić się od zaspokojenia roszczenia dłużnika odmawiając spełnienia roszczenia ma jednocześnie obowiązek poinformowania wierzyciela o upływie terminu przedawnienia. Podniesienia zarzutu przedawnienia można dokonać zarówno na etapie postępowania sądowego jak i przedsądowego.
Jakie są skutki upływu terminu przedawnienia?
Upłynięcie terminu przedawnienia nie oznacza, że dług przestaje istnieć. Roszczenie nie wygasa i w każdej chwili może zostać dobrowolnie zaspokojone przez dłużnika, Nie może natomiast zostać zaspokojone w drodze przymusu państwowego. W przypadku skutecznego podniesienia zarzutu przedawnienia na etapie postępowania sądowego powództwo powinno zostać oddalone. Natomiast jeżeli dłużnik dobrowolnie zaspokoi roszczenie – nie ma możliwości żądania zwrotu spełnionego świadczenia.
Terminy przedawnienia roszczeń
Artykuł 118 k.c. podaje ogólny termin przedawnienia. Zgodnie z tym przepisem:
- zasadniczo termin przedawnienia wynosi 6 lat;
- dla roszczeń o świadczenia okresowe termin przedawnienia wynosi 3 lata;
- dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi 3 lata.
Polski ustawodawca wprowadza także szereg szczegółowych terminów, i tak przykładowo:
- art. 677 k.c. wprowadza roczny termin przedawnienia dla niektórych roszczeń z umowy najmu;
- art. 137 § 1 k.r.o. stanowi, że roszczenia o świadczenia alimentacyjne ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat. Co ważne jednak, w czasie trwania władzy rodzicielskiej bieg przedawnienia nie może się rozpocząć póki dziecko nie osiągnie 18. roku życia. Dodatkowo nigdy nie przedawniają się roszczenia długu wobec funduszu alimentacyjnego. Wedle przepisów z art. 27 Ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów dłużnik jest zobowiązany do zwrotu należności za wypłacone świadczenia z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej właściwemu organowi, łącznie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Takie roszczenie nie ulega nigdy przedawnieniu – nieważne, ile lat minęło, egzekucja długu będzie prowadzona do skutku i nie dojdzie do przedawnienia roszczeń funduszu alimentacyjnego;
- przedawnienie roszczenia przysługującego osobie niemającej pełnych zdolności do czynności prawnych nie może skończyć się wcześniej niż z upływem 2 lat od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia.
6 miesięczny termin przedawnienia dotyczy:
- roszczenia pożyczkobiorcy o wydanie przedmiotu pożyczki – termin przedawnienia roszczeń biegnie od momentu, w którym przedmiot miał być wydany (art. 722 kc),
- roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu,
- roszczenia przysługującego przewoźnikowi względem innych przewoźników, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki (art. 793 kc).
1 roczny termin przedawnienia stosuje się wobec:
- roszczenia z tytułu umowy przewozu,
- roszczenia zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia stanu rzeczy oraz roszczenia zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nakładów na rzecz (licząc od dnia zwrotu rzeczy)
- roszczenia z tytułu umowy najmu lub użyczenia,
- roszczenia z tytułu z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej (licząc od dnia, w którym kupujący dowiedział się o istnieniu wady) oraz z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej (licząc od dnia wydania rzeczy kupującemu),
- roszczenia sprzedawcy wynikające z przepisów o cenie sztywnej, maksymalnej i minimalnej lub wynikowej o dopłatę różnicy ceny, a także roszczenia kupującego o zwrot tej różnicy ( licząc od dnia zapłaty),
- roszczenia z tytułu umowy spedycji.
Okres 2-letni przedawnienia stosuje się wobec:
- roszczenia wynikające z umowy o dzieło – termin biegnie od dnia oddania dzieła, a w przypadku gdy przedmiot umowy nie został oddany w terminie – od dnia w którym miał być oddany,
- roszczenia przysługujące przedsiębiorcom, rzemieślnikom z tytułu dokonanej sprzedaży, a także osobom prowadzącym gospodarstwo rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych,
- roszczenia wynikające z umowy zlecenia,
- roszczenia wynikające z umowy rachunku bankowego (z wyjątkiem roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych),
- wzajemne roszczenia producenta i kontraktującego,
- roszczenia z tytułu mandatów za jazdę bez biletu,
- roszczenia z tytułu usług telekomunikacyjnych.
Od kiedy rozpoczyna się bieg ogólnych terminów przedawnienia roszczeń?
Zgodnie z art. 120 k.c. bieg ogólnych terminów przedawnienia roszczeń rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, tj. od dnia w którym wierzyciel może skutecznie domagać się od dłużnika wypełnienia zobowiązania.
Przerwanie biegu przedawnienia następuje poprzez dokonanie jakiejkolwiek czynności przez podmiot uprawniony przed sądem (lub organem powołanym do rozpatrywania sporu lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju), pod warunkiem, że czynność ta podjęta jest bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia (ewentualnie ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia).
Czy ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest rozwiązaniem na niezapłacone alimenty?
Zgodnie z art. 491 ust. 2 Prawa upadłościowego nie podlegają umorzeniu:
- zobowiązania o charakterze alimentacyjnym,
- zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
- zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
- zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie,
- zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.
Oznacza to, że polski ustawodawca wykluczył wprost możliwość umorzenia w postępowaniu upadłościowym zobowiązań wynikających z alimentów.
Mało tego, zgodnie z art. 342 Prawa upadłościowego należności alimentacyjne należą do tej kategorii długów, które mają być zaspokajane w pierwszej kolejności, co daje szansę chociażby na częściowe ich zaspokojenie.
W trakcie trwania postępowania upadłościowego syndyk wypłaca alimenty z masy upadłości w terminach ich płatności, ale ich wysokość – do dnia sporządzenia ostatecznego planu podziału – nie może być wyższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Na czym polega ulga „Pałacyk+”/ „Dworkowe+”?
„Dworkowe +” to potoczna nazwa potężnej ulgi podatkowej, jaką wprowadza do polskiego systemu prawnego Nowy Ład. Od stycznia br kupując i remontując zabytek można od podstawy opodatkowania odliczyć do pół miliona zł. Uregulowanie to ma na celu, jak podaje resort finansów: „ochronę dziedzictwa kulturowego naszego kraju”.
Z ulgi skorzystać mogą podatnicy PIT opłacający podatek według skali podatkowej, podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Co istotne, mogą nimi być zarówno indywidualni właściciele zabytku, jak też członkowie wspólnot czy spółdzielni mieszkaniowych. Warunkiem skorzystania z ulgi jest udokumentowanie przeprowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich czy robót budowlanych odpowiednimi fakturami, albo (w przypadku wspólnot czy spółdzielni) wpłatami należności na fundusz remontowy.
Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów: ulga polega na odliczeniu od podstawy opodatkowania 50% kwoty poniesionych wydatków:
- na wpłaty na fundusz remontowy;
- na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane dotyczące zabytku (wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się w ewidencji zabytków);
- na nabycie zabytku wpisanego do rejestru zabytków, w kwocie nie wyższej niż kwota odpowiadająca iloczynowi 500zł i liczby metrów kwadratowych powierzchni użytkowej tego zabytku.
Jeżeli macie Państwo zapytania prawne zapraszamy do kontaktu.
Podatnik chcący skorzystać z ulgi z tytułu wydatków na wpłaty na fundusz remontowy zobowiązany jest wykazać:
- prawo własności lub współwłasności nieruchomego w momencie ponoszenia wydatku (wpłaty);
- dowody wpłaty lub zaświadczenie wydane przez wspólnotę mieszkaniową bądź spółdzielnię mieszkaniową o wysokości dokonanych w roku podatkowym wpłat.
Podobnie podatnik chcący skorzystać z ulgi z tytułu wydatków na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane podatnik musi:
- być właścicielem lub współwłaścicielem zabytku nieruchomego w momencie ponoszenia wydatku;
- posiadać sporządzone na piśmie pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie tych prac, w przypadku zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków;
- posiadać sporządzone na piśmie zalecenia konserwatorskie, w przypadku zabytku nieruchomego znajdującego się w wojewódzkiej lub gminnej ewidencji zabytków;
- posiadać fakturę wystawioną przez podatnika podatku VAT niekorzystającego ze zwolnienia od tego podatku.
Dr Ilona Hajscewicz-Zimek
Kancelaria adwokacka
Tel. 663 447 921, www.zamojskiprawnik.pl
