W ubiegłą niedzielę, 26 września br. w Józefowie odbyła się uroczystość patriotyczno-religijna upamiętniająca Żołnierzy Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych oraz Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” walczących na Ziemi Józefowskiej.
Głównymi organizatorami wydarzenia byli: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość i Koło Rejonowe ŚZŻAK w Józefowie. Współorganizatorami: Nadleśnictwo Józefów, Roztoczański Park Narodowy, Stowarzyszenie Rozwoju Lokalnego Zamojszczyzna, Stowarzyszenie Rodzin Żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego „Osuchy 1944″ (impreza towarzysząca – rajd po miejscach pamięci narodowej), Grupa Rekonstrukcji Historycznej im. por. Konrada Bartoszewskiego ps. „Wir” (impreza towarzysząca – rajd po miejscach pamięci narodowej), Gmina Józefów.
Ważnym punktem uroczystości było odsłonięcie pomnika – Upamiętnienia Żołnierzy Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych oraz Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” walczących na Ziemi Józefowskiej.
Wydarzenie jest zwieńczeniem kilkuletniej pracy członków i sympatyków ŚZŻAK Okręg Zamość m.in. Prezesa Koła Rejonowego ŚZŻAK w Józefowie Andrzeja Wojtyło, Józefa Więcława, dr Andrzeja Harkota, śp. Zygmunta Puźniaka (historyka regionalisty) związanej z opracowaniem wykazu, zawierającego imiona i nazwiska oraz inne dane osób walczących w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego i II Konspiracji. Wykaz powstał m.in. na podstawie literatury historycznej, materiałów pozostających w zasobach Koła Rejonowego w Józefowie, Rodzin Bohaterów oraz archiwum znajdującym się w IPN w Lublinie. Dodatkowo Prezes Koła Andrzej Wojtyło był autorem wstępnego projektu upamiętnienia, końcowy projekt natomiast jest wynikiem pracy wnuczki Konrada Bartoszewskiego ps. „Wir” Sylwii Bartoszewskiej. Upamiętnienie zostało sfinansowane ze źródeł darowizny przekazanej przez Nadleśnictwo Józefów, reprezentowanego przez Nadleśniczego Stanisława Nawrockiego i dobrowolne wpłaty darczyńców.
Czas upływa i odchodzą od nas ostatni kombatanci, świadkowie tragicznych wydarzeń lat II wojny światowej. Upamiętnienie ma na celu zachowanie pamięci, wyróżnienie i rozpowszechnienie informacji o Bohaterach Ziemi Józefowskiej w świadomości mieszkańców i osób odwiedzających Roztocze i Puszczę Solską. Lasy Roztocza i Puszczy Solskiej są uświęcone krwią wielu bohaterów II wojny światowej i II Konspiracji. Upamiętnienie ma formę kamienia wapiennego z płytą główną/informacyjną wykonaną z granitu oraz 2 tablic bocznych z imiennymi wykazami członków AK, DSZ i WiN. Pomnik zlokalizowany jest w lasach Puszczy Solskiej, w miejscu dawnej osady Fryszarka. Lasy były dla partyzantów domem, schronieniem a dla wielu miejscem wiecznego spoczynku. Tekst tablicy głównej i wykaz żołnierzy Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych oraz Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” zostały zaakceptowane przez Instytut Pamięci Narodowej Komisję Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu Dyrektora Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Warszawie Adama Siwka i Naczelnika Biura w Lublinie dr. hab. Jacka Romanka.
Termin organizacji uroczystości nie jest przypadkowy – dnia 27 września br. obchodzona była 82. rocznica utworzenia Służby Zwycięstwa Polski (SZP) struktury, która dała początek Polskiemu Państwu Podziemnemu, tajnej struktury państwa polskiego, istniejącej w czasie II wojny światowej na terenie kraju, podległej Rządowi RP na uchodźstwie. Był to system władz państwowych, działający w imieniu Rzeczypospolitej, w czasie okupowania terytorium państwa polskiego przez III Rzeszę i ZSRR.
Niedzielne uroczystości rozpoczęły się zbiórką przy Urzędzie Miejskim w Józefowie, skąd uczestnicy udali się do miejsca uroczystości tj. osady Fryszarki. Uroczystość we Fryszarce rozpoczęła się odśpiewaniem hymnu RP i podniesieniem flagi państwowej RP na maszt przez poczet flagowy wystawiony przez 25. Zamojski Batalion Lekkiej Piechoty im. mjr. Stanisława Prusa ps. „Adam”. W uroczystościach brały udział poczty sztandarowe: poczet sztandarowy Wojska Polskiego z 25. Zamojskiego Batalionu Lekkiej Piechoty im. mjr. Stanisława Prusa ps. „Adam”, poczty sztandarowe organizacji kombatanckich i stowarzyszeń: poczet sztandarowy ŚZŻAK Okręg Zamość i Kół Rejonowych ŚZŻAK Okręg Zamość z Zamościa, Józefowa, Zwierzyńca, Horyńca, Ulhówka, Głowna, Łabuń i Tomaszowa Lub., poczet Związku Inwalidów Wojennych w Tomaszowie Lub. oraz drużyn harcerskich, w tym z 10. DH „Traperski Krąg” z Suśca im. por. Jana Leonowicza ps. „Burta”.
Następnie odbyło się wręczenie dokumentu, podpisanego przez Ministra Obrony Narodowej Pana Mariusza Błaszczaka, potwierdzającego mianowanie na wyższy stopień wojskowy – kapitana – śp. por. Konrada Bartoszewskiego ps. „Wir”. Wniosek o przyznanie pośmiertnego awansu dla tego wybitnego dowódcy walczącego o wolną Ojczyznę na terenie Zamojszczyzny w szeregach Armii Krajowej w latach okupacji niemieckiej a także w latach powojennych w ramach konspiracji niepodległościowej złożył Prezes ŚZŻAK Okręg Zamość poseł Sławomir Zawiślak. Na ręce wnuka Konrada Bartoszewskiego ps. „Wir” ks. por. dr. Piotra Bartoszewskiego mianowanie przekazał Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji Pan Mariusz Kamiński, przy obecności wnioskującego o awans posła S. Zawiślaka, Wojewody Lubelskiego Lecha Sprawki i płk. Jerzego Flisa – Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Lublinie.
W dalszej części w intencji Żołnierzy Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych oraz Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” walczących na Ziemi Józefowskiej została odprawiona Msza Św. polowa koncelebrowana przez wnuka Konrada Bartoszewskiego – ks. por. dr Pawła Bartoszewskiego, duszpasterza Kościoła rektoralnego pw. św. Judy Tadeusza w Lublinie, ks. Zenona Mrugałę Dziekana Dekanatu Józefów, proboszcza parafii pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Józefowie i ks. Waldemara Kostrubca proboszcza parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łukowej.
W imieniu organizatora uroczystości tj. Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość reprezentowanego przez jego Prezesa Posła na Sejm RP Sławomira Zawiślaka i współorganizatorów oficjalnego powitania uczestników uroczystości dokonał Andrzej Wojtyło – Prezes Koła Rejonowego ŚZŻAK w Józefowie.
Kolejnym ważnym punktem uroczystości było odsłonięcie pomnika – Upamiętnienia, którego w obecności Ministra M. Kamińskiego, Posła S. Zawiślaka, Wojewody Lubelskiego L. Sprawki dokonał zasłużony dla realizacji ambitnego projektu J. Więcław – członek Związku. Uroczystość zgromadziła licznych uczestników uroczystości, wspomnianego wcześniej Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Pana Mariusza Kamińskiego, Wojewodę Lubelskiego Pana Lecha Sprawkę, Panią Poseł Beatę Strzałkę, Pana Posła Sławomira Zawiślaka, przedstawicieli Wojska Polskiego – Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Lublinie płk. Jerzego Flisa, w tym Garnizonu Zamość tj. w zastępstwie Dowódcy 3. Zamojskiego Batalionu Zmechanizowanego mjr. Rafała Kociubę, Dowódcę 18. Pułku Przeciwlotniczego w Zamościu płk. Radosława Kurdaja, w zastępstwie Komendanta 32. Wojskowego Oddziału Gospodarczego w Zamościu mjr. Bernarda Szczęśniaka i Dowódcę 25. Zamojskiego Batalionu Lekkiej Piechoty im. mjr. Stanisława Prusa ps. „Adam” ppłk. Wojciecha Bryknera, Dyrektora RDLP w Lublinie Pana Zygmunta Byrę, Instytut Pamięci Narodowej w Lublinie reprezentował Pan Paweł Skrok, Nadleśniczego Nadleśnictwa Kraśnik Pana Adama Kornata, Starostę Biłgorajskiego Pana Andrzeja Szarlipa, Radnego Rady Powiatu w Biłgoraju – z-cę KRUS w Lublinie Henryka Paskę, Komendanta Powiatowego Policji młodszego inspektora Marka Jamroza, Prezesa i Skarbnika Stowarzyszenia Rodzin Żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego „Osuchy 1944″ Pana Waldemara Błaszczaka i Panią Annę Teresę Stańczyk – Przyłuską, Prezesa Stowarzyszenia „Ocalić od zapomnienia” w Brzezinach Panią Magdalenę Szczepańską, Przewodniczącego Grupy Rekonstrukcji Historycznej im. por. Konrada Bartoszewskiego ps. „Wir” Grzegorza Koperwasa wraz z liczną grupą członków, Harcerzy z 10. DH „Traperski Krąg” z Suśca z Panią Harcmistrz Anną Rojek i inne drużyny, Samorządowców: Burmistrza Józefowa Romana Dziurę, Wójtów Gmin w Łukowej, Bełżcu, Ulhówku, Radnych RM w Józefowie, Dyrektorów Szkół i instytucji z terenu Gminy Józefów, Prezesa Stowarzyszenia Wychowanków Liceum Ogólnokształcącego w Józefowie Pana Henryka Byrę, Prezesa Zarządu Gminnego OSP RP w Józefowie Pana Ryszarda Bojarskiego, i wielu innych, w tym przedstawicieli mediów.
Bezpośrednio po odsłonięciu upamiętnienia zostały wygłoszone okolicznościowe przemówienia. Pan Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji podkreślił, iż reprezentuje rząd Rzeczpospolitej Polskiej, ale jego obecność ma również charakter osobisty. Dziadek żony był żołnierzem Konrada Bartoszewskiego „Wira”. Brał udział w walkach na terenie Ziemi Józefowskiej, w czasie okupacji niemieckiej, w tym w brawurowej akcji odbicia kapitana „Wira” z rąk niemieckich. Następnie głos zabrał Prezes ŚZŻAK O/Z Poseł na Sejm RP Sławomir Zawiślak, który nawiązał do działalności ŚZŻAK Okręg Zamość, w tym omówił bogatą działalność Koła Rejonowego ŚZŻAK w Józefowie i podziękował członkom Koła ŚZŻAK O/Z w Józefowie za wykonanie wielkiej pracy badawczej, której nie powstydziłyby się uznane instytucje i osoby zajmujące się najnowszą historią Polski. Podkreślił, że było dla niego zaszczytem móc wspierać tę ważną pracę członków Związku, podkreślił też wagę podjętej współpracy z IPN Oddział Lublin oraz podziękował za szczególnie istotne wsparcie dla projektu Nadleśnictwu Józefów – reprezentowanemu przez Nadleśniczego Stanisława Nawrockiego. W kolejnych wystąpieniach głos zabrała Pani Poseł Beata Strzałka, Pan Starosta Andrzej Szarlip, Nadleśniczy Nadleśnictwa Kraśnik – Adam Kornat i Waldemar Błaszczak Prezes Stowarzyszenia Rodzin Żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego „Osuchy 1944″. Wszyscy przemawiający podkreślali wielkie zasługi w walce z niemieckim i sowieckim okupantem – żołnierzy – partyzantów z terenu Ziemi Józefowskiej i potrzebę upamiętniania ich czynu zbrojnego. Na zakończenie tej części programu list do uczestników uroczystości skierowany przez Wicemarszałka Województwa Lubelskiego Michała Mulawę odczytała prowadząca uroczystość Harcmistrz Anna Rojek.
Po przemówieniach okolicznościowych odbył się ceremoniał wojskowy – Apel poległych i salwa honorowa. Ceremoniał wojskowy został przeprowadzony przez kompanię honorową wystawioną przez 25. Zamojski Batalion Lekkiej Piechoty im. mjr. Stanisława Prusa ps. „Adam” pod dowództwem por. Damiana Siebieszuka.
Na zakończenie uroczystości przedstawiciele delegacji złożyli przed pomnikiem wieńce i wiązanki. Pani Harcmistrz Anna Rojek – prowadząca uroczystość – w imieniu organizatorów podziękowała wszystkim za przybycie i uczestnictwo w uroczystościach.
Realizacja ww. projektu wpisuje się w bogatą działalność Koła Rejonowego ŚZŻAK w Józefowie, także tą mającą na celu zachowanie pamięci o wydarzeniach, miejscach i osobach. W listopadzie 2012 r. została odsłonięta Tablica upamiętniająca poległych i pomordowanych mieszkańców gminy Józefów na murze kościoła Parafialnego w Józefowie. Członkowie Koła ŚZŻAK, jak też członkowie Stowarzyszenia Wychowanków LO w Józefowie opracowali wykaz poległych i pomordowanych, zebrali datki na wykonanie tablic, następnie zlecili i sfinansowali wykonanie tablic na murze kościelnym. W dniu 2 czerwca 2013 r. miało miejsce uroczyste odsłonięcie tablicy ufundowanej przez ŚZŻAK i społeczeństwo Józefowa upamiętniającej Żołnierzy Wyklętych z terenu gminy Józefów. Na tablicy upamiętniono: Krystiana Herca ps. „Hel”, „Tarzan”, Stefana Horodelskiego ps. „Es”, Franciszka Lala ps. „Słowik”, Ignacego Pytera ps. „Murzyn” i Stanisława Szklarza ps. „Zawisza”. W tym dniu również przy ścieżce dydaktycznej Nadleśnictwa Józefów w sąsiedztwie tzw. dębu papieskiego noszącego imię por. Konrada Bartoszewskiego ps. „Wir” zostały posadzone dęby poświęcone pamięci organizatorów zbrojnego podziemia w Józefowie. Przy wysadzonych dębach została zamontowana tablica informacyjna prezentująca sylwetki dowódców partyzanckich z Józefowa. W latach 2013 – 2014 wspierano odtworzenie, remont i renowację obiektów – obelisków powstałych w roku 1974 a upamiętniających miejsca ważniejszych wydarzeń z okresu II wojny światowej na terenie Gminy Józefów. Pracami objęto 12 obiektów z kamienia murowego wapiennego położonych w różnych miejscach Puszczy Solskiej.
