Niedokrwistość czyli z łac. anaemia, to stan organizmu, w którym poziom hemoglobiny obniża się – u kobiet poniżej 12 g/dl, a u mężczyzn poniżej 13,5 g/dl. Oczywiście należy mieć na uwadze możliwość wystąpienia błędu pomiarowego oraz wahania wynikające z poziomu nawodnienia organizmu a także różne zakresy norm w zależności od laboratorium. Niedokrwistości możemy najogólniej podzielić na zaburzenia wynikające ze zmniejszonego wytwarzania krwinek czerwonych, czyli erytrocytów, oraz spowodowane utratą krwi lub zwiększonym niszczeniem krwinek.
Wśród pierwszej grupy pod względem częstości występowania, na czoło wysuwa się niedokrwistość z niedoboru żelaza. Szacuje się, że ok. 20% ludności w krajach ubogich, do których zalicza się niestety i nasz kraj, ma duże niedobory żelaza. Szczególnie często dotyczą one kobiet w wieku rozrodczym. Przyczyn tego stanu rzeczy jest co najmniej kilka. U noworodków niedobór żelaza wynika najczęściej z niedostatecznej podaży w diecie lub zaburzeń wchłaniania. Dorośli cierpią głównie z powodu nadmiernej utraty żelaza z krwią. U kobiet dominuje utrata krwi w czasie krwawienia miesięcznego, a u mężczyzn utrata krwi z przewodu pokarmowego.
Rozpoznanie niedokrwistości z niedoboru żelaza jest dosyć proste – wystarczy wykonanie morfologii krwi oraz kilku badań dodatkowych o których zdecyduje lekarz. Ale co powinno nas skłonić do wizyty u lekarza?
Objawy niedokrwistości są zwykle niecharakterystyczne i zależą głównie od stopnia niedokrwistości. Są to m.in.: osłabienie, szumy w uszach, zmniejszona tolerancja wysiłku, zawroty głowy. Zmiany w naszym organizmie są już bardziej charakterystyczne i tutaj jako główne możemy wymienić wystąpienie zajadów, kruchość i łamliwość paznokci, matowość włosów, ich rozdwajanie i wypadanie a także trudności w połykaniu pokarmów. Ze strony układu nerwowego to najczęściej zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi, rozdrażnienie lub senność, uczucie zmęczenia oraz spaczone łaknienie (apetyt na niejadalne artykuły lub lód). Z innych objawów najczęściej występuje przyśpieszenie akcji serca, nasilenie objawów choroby wieńcowej lub duszność a także niebieskawe zabarwienie białkówek oczu. Trzeba pamiętać, że przy powolnym rozwoju niedokrwistości wyżej wymienione objawy mogą w ogóle nie wystąpić lub być bardzo słabo wyrażone.
Tak jak mówi stare angielskie przysłowie „lepiej zapobiegać niż leczyć”, powinniśmy zastanowić się co zrobić, aby nie doprowadzić do niedokrwistości u nas lub naszych najbliższych. Najważniejsza jest dieta. Poziom żelaza w diecie przeciętnego Polaka niestety jest dużo za niski. Najwięcej żelaza łatwo przyswajalnego znajduje się w mięsie, wątrobie, rybach, żółtkach jaj, twarogu, orzechach. Wbrew obiegowej opinii poziom żelaza w szpinaku klasyfikuje tą roślinę w gronie źródeł o średniej zawartości żelaza w dodatku słabo przyswajalnego. Jeśli poziom żelaza jest zdecydowanie poniżej normy sama dieta nie wystarczy do wyrównania jego poziomu. Potrzebne jest leczenie substytucyjne, o którym zdecyduje już lekarz, do którego się zgłosimy. Jako leczenie wspomagające w niedokrwistościach z niedoboru żelaza pomocne będą również domowe sposoby. Mam tu na myśli soki, napary i syropy z pokrzywy, sok z malin a także syrop i sok z buraków czerwonych. Jako hit ostatnich lat we wspomagającym leczeniu niedokrwistości należy wymienić korę egzotycznych drzew: Lapacho i Vilcacora.
Niedobór żelaza to bardzo złożone, chociaż dość proste diagnostycznie zaburzenie, jednak nie leczone lub niezdiagnozowane może mieć bardzo poważne konsekwencje do zagrożenia życia włącznie. Nie bagatelizujmy nawet z pozoru błahych objawów, szczególnie u dzieci i kobiet w ciąży bo szybka diagnoza i szybko wdrożone odpowiednie leczenie jest gwarancją pełnego zdrowia.
Lek. Karol Derkacz
Specjalista chorób wewnętrznych
Poradnia Lekarza Rodzinnego Przychodnie Resort-Med
