Nadciśnienie ciążowe to zwiększone ciśnienie krwi ≥140/90 stwierdzane po raz pierwszy po 20 tygodniu ciąży bez towarzyszącego białkomoczu i powracające do wartości prawidłowych w ciągu 12 tygodni po porodzie.
Nadciśnienie ciążowe stwierdza się u 5-10% kobiet w ciąży. Ciążę powikłaną nadciśnieniem uważa się za ciążę wysokiego ryzyka, która wymaga zwiększonego nadzoru ze strony lekarza.
Według aktualnych wytycznych wyróżniamy kilka grup nadciśnienia tętniczego.
Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego u kobiet w ciąży
- Nadciśnienie tętnicze wcześniej istniejące (nadciśnienie przewlekłe) – rozpoznawane przed ciążą lub do 20. tygodnia ciąży, zwykle utrzymuje się powyżej 42 dni po porodzie.
- Nadciśnienie tętnicze ciążowe – rozwijające się po 20. tygodniu ciąży, zwykle ustępuje w ciągu 42 dni. Jeżeli pojawia się białkomocz powyżej 300 mg/d, jest określane jako stan przedrzucawkowy.
- Nadciśnienie tętnicze wcześniej istniejące z nałożonym nadciśnieniem ciążowym z białkomoczem – nadciśnienie tętnicze wcześniej istniejące z dalszym wzrostem ciśnienia tętniczego i białkomoczem >3 g/d po 20. tygodniu ciąży.
- Nadciśnienie tętnicze niesklasyfikowane przed porodem – początek po 20. tygodniu ciąży, wcześniejsze wartości ciśnienia są nieznane.
Kobiety z nadciśnieniem ciążowym, u których stwierdzono co najmniej jeden z czynników ryzyka wystąpienia stanu przedrzucawkowego, tj:
- wiek poniżej 18 lat i powyżej 35 lat
- pierwsza ciąża i pierwszy poród
- przebycie stanu przedrzucawkowego lub rzucawki przez matkę lub siostrę pacjentki
- ciąża wielopłodowa
- wielowodzie
- cukrzyca
- nadciśnienie tętnicze samoistne lub wtórne
- współistniejące schorzenia nerek
wymagają szczególnego nadzoru i odpowiedniego postępowania. U tych kobiet, już we wczesnej ciąży, należy wdrożyć leczenie kwasem acetylosalicylowym w dawce 75 mg dziennie, gdyż wykazano, że postępowania takie zmniejsza ponad dwukrotnie częstość występowania stanu przedrzucawkowego oraz IUGR.
Kobiety z nadciśnieniem ciążowym łagodnym i umiarkowanym nie wymagają hospitalizacji i mogą być prowadzone ambulatoryjnie. W przypadku nadciśnienia łagodnego nie stosuje się leczenia przeciwnadciśnieniowego, a ciśnienie kontroluje się nie częściej niż raz w tygodniu. W czasie każdej wizyty lekarskiej należy wykonać badanie moczu (białkomocz).
Kobiety z nadciśnieniem umiarkowanym nie wymagają hospitalizacji, ale stosuje się u nich leki obniżające ciśnienie (lekiem pierwszego rzutu jest metyldopa -ewentualnie labetalol lub nifedypina). U tych kobiet potrzebna jest częstsza kontrola ciśnienia krwi – co najmniej 2 razy w tygodniu oraz ocena białkomoczu. Ponadto zalecane jest badanie czynności nerek, elektrolitów, morfologii krwi, transaminaz oraz bilirubiny.
Hospitalizacja zalecana jest w przypadku ciężkiego nadciśnienie (wartości ciśnienia 160/110 mmHg lub większe). W warunkach szpitalnych podaje się leki przeciwnadciśnieniowe, aby utrzymać ciśnienie krwi poniżej 150/80-100 mm Hg. Ciśnienie tętnicze kontroluje się co najmniej 4 razy dziennie. Po wyjściu ze szpitala obowiązuje domowa kontrola ciśnienia dwa razy dziennie.
Ocena dobrostanu płodu polega na wykonywaniu usg – ocena wzrostu płodu, objętości płynu owodniowego oraz ocena przepływu krwi w tętnicy pępowinowej, nie częściej niż co 2 tygodnie. Badanie kardiotokograficzne wykonuje się raz w tygodniu. W razie wystąpienia powikłań, takich jak: zmniejszenie aktywności ruchowej płodu, krwawienie z dróg rodnych, pojawienie się dolegliwości bólowych w jamie brzusznej lub pogorszenie ogólnego stanu zdrowia ciężarnej – badania wykonujemy częściej.
Poród
Poród u pacjentek z nadciśnieniem może odbywać się drogami natury. Jeżeli są ku temu przeciwwskazania lub stan położnicy jest niestabilny, zaleca się ukończenie ciąży drogą cięcia cesarskiego.
Okres połogu to czas monitorowania parametrów ciśnienia i korekta dawek leków przeciwnadciśnieniowych. Karmienie piersią jest zalecane pomimo przyjmowania leków.
W sytuacji, gdy nadciśnienie utrzymuje się po porodzie, należy w ciągu 6-8 tygodni zgłosić się do specjalisty hipertensjologa w celu dalszej diagnostyki i leczenia.
Lek. Sandra Sałek
Poradnia Ginekologiczna Resort-Med Młyńska
