Ormianie byli jednymi z pierwszych obcokrajowców, którzy osiedlili się w Zamościu. Dwa wieki ich bytności w Zamościu pozostawiły trwały ślad w życiu kulturalnym i umysłowym miasta. Do dziś możemy podziwiać materialne ślady ich pobytu w naszym mieście – charakterystyczne bogato zdobione kamienice ormiańskie, będące siedzibą Muzeum Zamojskiego. Wkrótce w naszym mieście pojawi się jeszcze jeden element upamiętniający pobyt Ormian w Zamościu. W miejscu dawnej świątyni i cmentarza ormiańskiego przy ul. Łukasińskiego, powstaje poświęcony Ormianom pomnik. Odsłonięcie monumentu, które zaplanowano na 16 września, odbędzie się z prawdziwą pompą. W uroczystości udział weźmie m. in.: Ambasador Republiki Armenii w Polsce Edgar Ghazaryan, który był inicjatorem budowy pomnika.
Do udziału w uroczystości, która rozpocznie się o godz. 12:00 przy ul. Łukasińskiego, zaproszono m.in. duchowieństwo, parlamentarzystów, przedstawicieli władz, a także historyków i pracowników muzeów. Ranga wydarzenia jest ogromna także ze względu na wymiar historyczny i religijny. Datę odsłonięcia pomnika wybrano nieprzypadkowo, w kościele ormiańskim obchodzone jest w tym czasie święto Podwyższenia Krzyża Świętego. Jest to jedno z najważniejszych świąt dla Ormian, związane z tradycją odnalezienia relikwii krzyża, na którym umarł Jezus Chrystus. Po oficjalnym odsłonięciu pomnika i przemówieniach wygłoszonych przez zaproszonych gości w Kościele Rektoralnym pw. Św. Katarzyny o godz.12:30 rozpocznie się Liturgia Ormiańska Dnia Świętego Krzyża. Wydarzeniami towarzyszącymi będą: wykład dr. Piotra Kondraciuka „Ormianie w Zamościu” (godz.15:00 Muzeum Zamojskie) oraz Koncert Zespołu „Miqayel Voskanyan & Friends” na Rynku Wielkim (początek godz.16:00).
Uroczystość wpisuje się w 100-lecie odzyskania Niepodległości przez Polskę i 100-lecie Niepodległości pierwszej Republiki Armenii.
Sam pomnik łączy w sobie elementy ormiańskie i zamojskie. Oprócz chaczkaru (ormiańskiego krzyża wykonanego w tufie wulkanicznym pochodzącym z Armenii), umieszczono w nim wizerunek św. Tomasza Apostoła i bryłę nieistniejącego już kościoła ormiańskiego.
Ormianie byli jednymi z pierwszych obcokrajowców, którzy osiedlili się w Zamościu. Na mocy przywileju wydanego przez Kanclerza Jana Zamoyskiego 30 kwietnia 1585 w Bełzie, wolno im było m.in. trudnić się handlem, posiadać kościół i odprawiać w nim nabożeństwa we własnym obrządku, a także utworzyć autonomiczną gminę z sądem. W 1738 roku rozpoczęła się likwidacja gminy ormiańskiej w Zamościu. Kościół ormiański funkcjonował do 1786 roku.
