Uczniowie II Liceum Ogólnokształcącego im. M. Konopnickiej w Zamościu zaangażowali się w projekt “Przywróćmy pamięć”. Licealiści, przy merytorycznym wsparciu swojego nauczyciela historii, chcieliby przywrócić pamięci współczesnych historię żydowskiej dzielnicy Nowa Osada.
Opiekunem projektu jest nauczyciel historii w II LO Marek Kołcon, a zaangażowani uczniowie to:
Biszczan Aleksandra
Małka Gabriela
Skura Irena
Kusztykiewicz Marcin
Malczewski Łukasz
Muszyński Miłosz
Nowak Tomasz
Burdzy Jakub
Dudek Maciej
Nowa Osada to jedna z większych, historycznych dzielnic Zamościa, które istniały stosunkowo do niedawna. Obejmowała obszar wokół Nowego Rynku oraz ulic Partyzantów i Lwowskiej, przebiegających przez jej centrum (południowo-wschodni fragment Zamościa). Gmina Nowa Osada istniała do 1956 roku.
Uczniowie II LO mają w planach stworzenie przewodnika po Nowej Osadzie za czasów żydowskich. Zbierają dokumenty, fotografie i relacje mieszkańców. Zwracają się z prośbą do wszystkich, którzy posiadają dokumenty, zdjęcia i mogą się podzielić swoją wiedzą. W poniedziałek 8 lutego odbyły się warsztaty pt. „Przywróćmy Pamięć” które prowadziły Hanna Zielińska i Anna Halbersztat. Myślą przewodnią tejże aktywności były synagogi. W przyjaznej i sympatycznej atmosferze toczyły się dyskusje o projekcie.
Wszystkich, którzy mogą pomóc prosimy o kontakt mailowy: nowaosadahistoria@gmail.com
Działa także funpage facebookowy, poświęcony projektowi – Zamość – Nowa Osada. Przewodnik po nieistniejącym żydowskim mieście
Znane fakty historyczne mówią, że Nowa Osada powstała w 1822 roku, jej centrum stanowił Nowy Rynek, powstały wraz z tą miejscowością. Powstanie wsi związane było z modernizacją Twierdzy Zamość i likwidacją dotychczasowych przedmieść, które leżały zbyt blisko murów fortecznych Zamościa. Autorem Nowej Osady był Jan Malletski, który wyznaczył 442 działki po obu stronach szosy lwowskiej wraz z Nowym Rynkiem. Jan Malletski to francuski inżynier wojskowy w służbie polskiej i rosyjskiej. Brał także udział w pracach projektowych oraz rozbudowie Twierdzy Modlin i Twierdzy Zamość.
Wytyczone działki zostały w niedługim czasie zasiedlone. Pod 1826 roku było zajętych 250 działek. Wśród mieszkańców nowego przedmieścia, oprócz wielu mieszczan ze zlikwidowanych przedmieść, było też sporo Żydów. Podczas oblężenia w 1831 roku, a następnie wskutek pożaru (1832), prawie cała zabudowa wsi uległa zniszczeniu. W 1849 roku Nowa Osada stała się własnością miejską, tym samym zaczęła funkcjonować jako jedna z dużych dzielnic Zamościa. Nowa Osada w 1854 roku była zamieszkana przez 1576 osób i posiadała 25 ulic, przy których stało 9 budynków murowanych i 227 drewnianych. Powoli przedmieście to przybierało formę małego miasteczka, szczególnie gdy przeniesiono tu władze miejskie (do 1866 roku) i jarmarki, a wkrótce powstawały zespoły budynków poczty i drewniana bóżnica. Po kasacie twierdzy (1866) zezwolono na murowaną zabudowę i zaczęły powstawać zajazdy i młyny oraz nowa bóżnica i duży browar. Nowa Osada posiadała 542 ha uprawianej ziemi, w tym 131 łąk. Najlepsze czasy dla Nowej Osady przypadają na okres międzywojenny, kiedy to (po I wojnie światowej) utworzono Gminę Nowa Osada, do której należały miejscowości: Czołki, Horyszów, Chyża, Jarosławiec Mały, Kalinowice Ordynackie, Karolówka, Pniówek, Szopinek, Wólka Horyszowska i Wólka Panieńska. Nowa Osada w 1937 roku była zamieszkana przez 8,5 tysiąca osób, z czego Żydzi stanowili 70%.
cag.
